بخش‌هایی از فرایند تولید که منجر به کاهش کیفیت و کارایی کسب‌وکارها می‌شود را ظرفیت پنهان کارخانه می‌نامند. تولید مداوم محصولات معیوب و بی‌کیفیت از بارزترین دلایل ایجاد ظرفیت پنهان و به معنی عدم استفاده از تمام پتانسیل کارخانه است. به‌عبارت‌دیگر؛ تولیدکنندگان با وجود ظرفیت پنهان نمی‌توانند از حداکثر توان تولیدی کارخانه استفاده کنند. بنابراین شناسایی ظرفیت پنهان امری ضروری و غیرقابل‌چشم‌پوشی است؛ زیرا ظرفیت پنهان باعث ایجاد مشکلات بسیار در فرایند تولید می‌شود.
مدیران تولید می‌توانند با شناسایی ظرفیت پنهان و مشکلات موجود در کارخانه گام بلندی در جهت بهبود کارایی، کاهش ضایعات و افزایش کیفیت بردارند و بدون پرداخت هزینه اضافه از حداکثر پتانسیل‌های موجود کارخانه بهره‌مند شوند.
دلایل ایجاد ظرفیت پنهان در کارخانه‌ها
در ابتدا به شایع‌ترین مشکلاتی می‌پردازیم که باعث به‌وجودآمدن ظرفیت پنهان در تمامی کارخانه‌ها می‌شود:
جمع‌آوری نادرست داده‌های تولید
جمع‌آوری داده‌های تولید نقش مهمی در کشف گلوگاه‌ها دارد. حال اگر این داده‌ها جمع‌آوری نشوند و یا اینکه زمان بسیاری صرف جمع‌آوری و تحلیل آن‌ها شود، مدیران نمی‌توانند داده‌ها را تحلیل و به درستی از گزارش‌ها استفاده کنند و برنامه منظمی برای تولید بچینند. از سویی دیگر کنترل‌نشدن فرایند جمع‌آوری داده‌ها مانع از تولید یکپارچه می‌شود و در نهایت مشکلات بسیاری اعم از تولید محصولات معیوب و افزایش هزینه‌ها را به بار می‌آورد.
وجود ظرفیت پنهان در کارخانه به معنی نادیده‌گرفتن بسیاری از داده‌های تولید است.
بی‌اطلاعی مدیران از وجود ظرفیت پنهان در کارخانه
عدم آگاهی مدیران از وجود ظرفیت پنهان در کارخانه به معنی جمع‌آوری داده‌های ناقصی است که بینشی ناصحیح از فرایندها و رویدادهای خط تولید را در اختیار مدیران و کارکنان قرار می‌دهد. ازاین‌رو در صنایع تولیدی بسیاری از خطاها نادیده گرفته شده و علاوه بر توقفات مکرر، اتلاف وقت، افت کیفیت محصولات و ناکارآمدی را به همراه می‌آورد. مانیتورینگ لحظه‌ای وقایع خط تولید، تولیدکنندگان را از رویدادها و وجود ظرفیت پنهان در کارخانه مطلع می‌کند و در نهایت مانع از تکرار اشتباهات می‌شود.
تولید انبوهی از ضایعات
فقدان برنامه‌ای یکپارچه و مشخص برای تولید از نشانه‌های ضعف مدیریتی است که باعث ایجاد اختلالات بسیاری از جمله افزایش توقفات برنامه ریزی نشده ماشین‌آلات، از کارافتادگی تجهیزات و در نهایت تولید محصولات نیمه‌ساخته‌ای می‌شود که تا مدت‌ها در خط تولید باقی می‌مانند و در نتیجه ضایعات و هزینه‌های بسیاری را به وجود می‌آورند. در واقع ناآگاهی مدیران از وجود ظرفیت پنهان در کارخانه مانع از درک علل تولید ضایعات و هزینه‌های ناشی از آن خواهد شد.
فقدان برنامه درست تعمیر و نگهداری
وجود ظرفیت پنهان در کارخانه به‌تدریج باعث در دسترس نبودن ماشین‌آلات می‌شود که به دلایل مختلفی از جمله خرابی تجهیزات، تعمیرات و نگهداری برنامه‌ریزی‌نشده رخ می‌دهد. این اتفاقات اغلب به دلیل فقدان مدیریت تولید و یا ضعف در مدیریت داده‌ها است که می‌توان آن را به کمک مانتیورینگ لحظه‌ای در نرم‌افزار مدیریت تولید مانیتیت کنترل کرد.
ازدیاد هزینه‌های پنهان عملیاتی
حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد از ظرفیت کلی هر کارخانه‌ای پنهان است. از این‌رو عدم شناسایی استعدادهای پنهان، مدیران و تولیدکنندگان را متحمل پرداخت هزینه‌های مازاد می‌کند. از سویی دیگر وجود توانایی پنهان در کارخانه منجر به تولید ضایعات بیشتر و به‌دنبال آن هدر رفت بخش اعظمی از سرمایه می‌شود، این درحالی است که تولیدکنندگان از پرداخت این هزینه‌ها بی‌اطلاع هستند.
شناسایی ظرفیت پنهان کارخانه
در هر کارخانه نقاطی از خط تولید با خطاهای بسیار، دوباره‌کاری و نقض کیفیت همراه است که با ایجاد هزینه‌های بسیار منجر به کاهش کارایی و عملکرد کارخانه می‌شود. ازاین‌رو تولیدکنندگان می‌توانند با شناسایی و برطرف‌کردن مشکلات موجود در این نقاط از ضررها و خسارات قابل‌توجهی بکاهند.
یکی از نشانه‌های وجود استعداد پنهان در خط تولید و همچنین نادیده گرفتن آن، تولید محصولات نیمه‌ساخته فراوان در ایستگاه‌ها است. کامل‌نشدن این محصولات در خط تولید نشان‌دهنده وجود نقص‌هایی در کارخانه است که باعث توقف مکرر ماشین‌آلات می‌شود. با شناسایی ظرفیت پنهان تولیدکنندگان می‌توانند محصولات بی‌نقص را با کارایی بالاتر و بدون نیاز به افزایش هزینه‌های تجهیزات و نیروی انسانی تولید کنند.
برخی از ابزارهای مهم برای شناسایی ظرفیت پنهان در کارخانه عبارت‌اند از:
TEEP (عملکرد مؤثر کلی تجهیزات) ابزاری است که به‌منظور شناسایی انواع اتلاف‌ها و ضایعات به‌کار گرفته می‌شود و بینشی از عملکرد کارخانه و ظرفیت واقعی آن را در اختیار تولیدکنندگان می‌گذارد.
OEE (شاخص اثربخشی کلی) ابزاری است که با شناسایی میزان اتلاف‌ها و ضایعات در برنامه تولید، پتانسیل واقعی تجهیزات و همچنین ضررهایی که قابلیت تبدیل‌شدن به ارزش دارند را آشکار می‌سازد.
شش سیگما سیستمی است که با به‌کارگیری ابزارهایی به‌منظور بهبود مستمر، جزئیات کاملی از فرایند تولید را در اختیار مدیران قرار می‌دهد تا آن‌ها را از رویدادهای تولید و خسارات مطلع کند.
مدیران تولید می‌توانند با کشف ظرفیت‌های پنهان در کارخانه، مشکلات را شناسایی و آن‌ها به‌صورت ریشه‌ای برطرف کنند.
شناسایی ظرفیت نهفته در کارخانه چه مزایایی دارد؟
نقش صنعت ۴.۰ در شناسایی استعداد پنهان در کارخانه
وجود ظرفیت پنهان در هر کارخانه به معنی کاهش عملکرد و همچنین کاهش سرعت ماشین‌آلات و فرایندهای تولیدی است که تاثیر مستقیمی بر میزان تولید و سوددهی می‌گذارد. این امر با تاثیر بر فرایندها منجر به افزایش هدررفت و دوباره‌کاری می‌شود و در نهایت بازده عملیاتی را به حداقل‌ترین حالت ممکن می‌رساند.
به‌کارگیری صنعت 4.0 به‌طور چشمگیری منجر به شناسایی استعداد پنهان و حل مشکلات تولید می‌شود. روزانه حجم گسترده‌ای از داده‌های صنعتی به کمک حسگرها و سایر تجهیزات سودمند از سراسر خط تولید جمع‌آوری می‌شوند، از این‌رو تحلیل و بررسی داده‌ها بینش روشنی از تمام فرایندهای تولید را در اختیار مدیران قرار می‌دهد و به‌دنبال آن منجر به کشف ظرفیت پنهان و شناسایی علل ریشه‌ای مشکلات می‌شود. نرم‌افزار هوشمند مانیتیت، با تکیه بر صنعت 4.0 تولیدکنندگان را قادر به تجزیه‌وتحلیل ریشه‌ای مسائل، گزارش‌ها و جمع‌آوری خودکار داده‌ها از سراسر خط تولید می‌سازد.
